Luister naar de stem van de omgeving

De gemeente blijft de regie houden wat betreft de participatie; zij moet het participatiebeleid uitwerken en implementeren en belanghebbenden betrekken bij verschillende processen zoals het opstellen van een omgevingsplan en -visie. Met name voor de medewerkers van de gemeente vraagt het werken met de Omgevingswet om meer flexibiliteit. Ambtenaren dienen beter te gaan luisteren naar bewoners, daarbij minder vast te houden aan strikte regels en hierdoor meer lef te tonen. Waar voorheen een flinke set aan wet- en regelgeving het werken van ambtenaren bepaalde, worden zij nu meer overgelaten aan hun eigen professionele inzicht. Dit werken in de geest van de Omgevingswet betekent voor sommigen een hele andere manier van werken en loskomen uit hun vertrouwde schulp. Voor de initiatiefnemers biedt de Omgevingswet meer vrijheid om zaken zelf te regelen, maar vraagt het ook om het nemen van meer eigen verantwoordelijkheid. Wanneer men een vergunning aan wil vragen kan de gemeente initiatiefnemers verzoeken om in gesprek te gaan met andere belanghebbenden zoals omwonenden. Vergunningenverleners krijgen hierbij ook een rol in het adviseren over en het beoordelen van participatie, waarbij ze dit mee kunnen nemen in de afweging voor het verlenen van de vergunning.

“Ambtenaren dienen beter te gaan luisteren naar bewoners, daarbij minder vast te houden aan strikte regels en hierdoor meer lef te tonen.”

Werken aan een duurzame relatie

Om het participatieproces goed te benutten en vorm te geven is het van essentieel belang dat gemeenten inzetten op een duurzame samenwerking tussen gemeente en belanghebbenden. Dit houdt in dat er een continue samenkomst is rondom verschillende thema’s, waarbij participatie onderdeel wordt van de beleidscyclus. In het huidige systeem zien we te vaak gebeuren dat de gemeente input van inwoners vraagt op één vraagstuk en daarna lang niet op alle input een terugkoppeling geeft. Ook wordt er niet altijd vanaf het beginpunt kennis gedeeld met de inwoners of input gevraagd en wordt het zo niet duidelijk waar zij over gaan meedenken of doen. Hierdoor krijgen inwoners het gevoel dat zij niet serieus worden genomen, dat er weinig met hun input wordt gedaan of dat de gemeente hen alleen contacteert wanneer het de gemeente uitkomt.

Strategische samenwerkingen

Door het aangaan van strategische samenwerkingen kunnen gemeenten een deel van hun werkdruk verlichten. Denk hierbij aan partijen die experts zijn in het participatieproces en die gemeenten verder kunnen brengen. Door bijvoorbeeld een succesvol online platform te implementeren, met betrokkenheid van bewoners uit de buurt, kan de gemeente een duurzame relatie opbouwen met de bewoners. Het input vragen bij bewoners en het op een toegankelijke manier weergeven van informatie vraagt om kennis over communicatie en marketing. Deze andere manier van werken vraagt om competenties en kennis die niet altijd binnen de gemeente aanwezig is. Hiermee wordt het opzetten van nieuw participatiebeleid soms ook wel een veranderkundig vraagstuk. Professionals van buiten de organisatie kunnen hierbij het overzicht bewaren en buiten de gebaande paden werken. Externe professionals kunnen soms ook zorgen voor een neutrale blik in politiek of maatschappelijk gevoelige dossiers.

Conclusie

Binnen de Omgevingswet wordt het belang van participatie bij planvorming steeds groter, een trend die wij als adviseurs volledig onderschrijven. Voor ons is daarbij het belangrijkste om in te zetten op een duurzame participatie tussen gemeente, initiatiefnemers en inwoners. Dit alles om de stem van de omgeving te laten gelden in de fysieke leefomgeving.