De media staat vol van de vergrijzing in Nederland. Ik leerde vroeger al op school van de ‘demografische ui’. De grote groep ‘babyboomers’ van na de Tweede Wereldoorlog welke in een relatief korte tijd uit het arbeidsproces zullen stappen. We zijn nu op het punt dat de bovenkant van de ‘ui’ de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Dit zijn over het algemeen vitale ouderen, maar de zorgvraag zal toenemen naarmate deze vitale ouderen ook weer ouder worden.
Bureau Berenschot berekende dat in de komende vijf jaar zo’n 800 van de 2000 verpleeg- en verzorgingstehuizen verdwijnen. Het gevolg hiervan is dat de zorg voor ouderen de komende jaren weer net als vroeger terecht komt bij de familie. Een goed antwoord hierop is mantelzorg: het verlenen van zorg aan een ander als onderdeel van het huishouden van de zorgverlener. Dit klinkt makkelijk maar in de planologische werkelijkheid leidt dit vaak tot problemen.
Onderzoek naar beleid
In april 2014 is door Netwerk Notarissen onderzoek gedaan onder 50 gemeenten naar het beleid inzake mantelzorg. 21 Gemeenten (42%) antwoordde dat er geen enkel beleid was ten aanzien van mantelzorg. Dus er was niets vastgelegd in specifiek beleid noch waren er regels opgenomen in bestemmingsplannen. Dat laatste verwondert nog meer als je er vanuit gaat dat alle bestemmingsplannen op 1 juli 2013 up-to-date moesten zijn. Het ontbreken van beleid betekent dat er bij een verzoek altijd een afweging gemaakt moet worden. De vraag rijst of dit met de toenemende vraag naar mantelzorg niet anders kan. In Den Haag is er gelukkig ook nagedacht over deze vraag en zullen (naar verwachting) op 1 oktober 2014 de regels voor het vergunningsvrij bouwen gewijzigd worden.
De ‘mantelzorgwens’
Wat wordt er gewijzigd? Ten aanzien van mantelzorg wordt er een definitie opgenomen waarbij is aangesloten bij de definitie van mantelzorg uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), te weten: “langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt aangeboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens directe omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt.”
In lid 4 van artikel 1 van Bijlage II van het Besluit omgevingsrecht is bepaald dat onder een bijbehorend bouwwerk mede verstaan wordt een gebouw ten behoeve van mantelzorg. Dit gebouw kan zowel bewoond worden door degene die mantelzorg verleend als degene die mantelzorg ontvangt. Het strekt te ver om alle voorwaarden hier op te sommen maar in het kort betekent dit dat in het achtererfgebied een mantelzorgwoning van 100 m2 mag worden opgericht.
Bovenstaande regeling zal in veel gevallen uitkomst bieden voor de ‘mantelzorgwens’. En in enkele gevallen zal er nog steeds sprake moeten zijn van maatwerk. Artikel 4 biedt daar in het kader van de planologische kruimellijst nog een eerste vangnet voor. Indien dit niet tot het gewenste resultaat leidt dan zal er alsnog maatwerk plaats moeten vinden. Mede ten behoeve hiervan wordt ook de termijn van de tijdelijke omgevingsvergunning verlengd van 5 naar 10 jaar.
Tijdelijkheid vergunningen
Het opnemen van mantelzorg in de regeling voor vergunningsvrij bouwen is een goede zet om de toenemende vergrijzing en de daarmee toenemende vraag naar zorg te beantwoorden. Uit het onderzoek van Netwerk Notarissen bleek dat 58% van de gemeenten wel beleidsregels voor mantelzorg hadden. Voor deze gemeenten betekent het dat de bestaande beleidsregels of bestemmingsplanregels voor mantelzorg aangepast moeten worden. Maar daarbij houdt het niet op. Er zal zeker ook nagedacht moeten gaan worden over het funderen van de tijdelijkheid van de vergunningen in het handhavingsbeleid. Hoe wordt gewaarborgd dat een tijdelijke mantelzorgwoning ook werkelijk tijdelijk aanwezig is en niet onder de mantel der liefde bedekt wordt!
Wilt u meer weten neem dan contact op met Ruimtemeesters.
