TAM-IMRO stopt. Wat nu?

Transitiehoofdstuk als nieuw tijdelijk vangnet

Een mogelijke oplossing is het transitiehoofdstuk. In feite is het een apart hoofdstuk binnen het in opbouw zijnde omgevingsplan, nieuwe stijl. Een transitiehoofdstuk schept ruimte om nieuwe ontwikkelingen te faciliteren zolang het omgevingsplan zich nog in opbouw bevindt. In dit hoofdstuk kunnen, net als bij postzegelplannen of TAM-IMRO-omgevingsplannen, alle noodzakelijke gebiedsspecifieke regels worden opgenomen voor het plangebied waar het initiatief op ziet, zonder aan de hoofdstructuur van het omgevingsplan, nieuwe stijl te sleutelen. Het verschil met TAM-IMRO-Omgevingsplannen is dat deze regels voldoen aan STOP/TPOD.

Het gebruik van een transitiehoofdstuk dient idealiter gezien te worden als een tijdelijke oplossing. Door het gebruik van een transitiehoofdstuk ontstaan er meerdere regelstructuren binnen één omgevingsplan. Dit staat haaks op de uitgangspunten van de Omgevingswet: het streven naar eenvoud, eenduidigheid en overzichtelijkheid. Het doel van het omgevingsplan is immers om één consistente regelset te hebben waarvan bepaalde delen per locatie wel of niet van toepassing zijn.

Wat is een transitiehoofdstuk?

Een transitiehoofdstuk is een apart hoofdstuk binnen het in opbouw zijnde omgevingsplan, nieuwe stijl. Het biedt ruimte om nieuwe ontwikkelingen te faciliteren zonder direct in te grijpen in de hoofdstructuur van het plan. Net als bij de klassieke postzegelplannen of TAM-IMRO-omgevingsplannen kunnen hierin regelsets voor specifieke locaties worden opgenomen. Het verschil is dat de regels in een transitiehoofdstuk wél moeten voldoen aan STOP/TPOD.

Tijdelijke oplossing

Het transitiehoofdstuk is bedoeld als tijdelijke oplossing. Meerdere regelstructuren binnen één omgevingsplan staan immers haaks op de uitgangspunten van de Omgevingswet: eenvoud, eenduidigheid en overzichtelijkheid.

Het uiteindelijke doel blijft één omgevingsplan met één consistente regelset, waarvan onderdelen per locatie van toepassing kunnen zijn. Dit betekent dat de regels uit een transitiehoofdstuk op termijn opgenomen moeten worden in de hoofdstructuur van het omgevingsplan, net als bij TAM-IMRO-omgevingsplannen, verleende BOPA’s en de Bruidsschat. Deze opname kan gedaan worden zodra de hoofdstructuur van het omgevingsplan op orde is. Voor TAM-IMRO-omgevingsplannen en de Bruidsschat geldt een harde deadline voor deze opname: eind 2031.

Door hier vooraf al rekening mee te houden, wordt de opname een stuk eenvoudiger. Hoe kleiner de inhoudelijke verschillen tussen de regels in de hoofdstructuur van het omgevingsplan en het transitiehoofdstuk, hoe soepeler de opname van het transitiehoofdstuk verloopt. Hiervoor zal het transitiehoofdstuk in samenhang moeten worden opgesteld met het, in opbouw zijnde, omgevingsplan, nieuwe stijl.

Samenhang tussen het omgevingsplan, nieuwe stijl en het transitiehoofdstuk

Deze samenhang is essentieel, niet alleen voor een soepele toekomstige opname, maar ook voor de juridische houdbaarheid en de efficiënte opbouw van het transitiehoofdstuk.

Bij het opstellen van regels voor een nieuwe ontwikkeling moet worden nagegaan of deze niet strijdig zijn met bestaande regels in het tijdelijke of nieuwe deel van het omgevingsplan, of met de Bruidsschat. In dat geval kunnen voorrangsregels nodig zijn om juridische correctheid te waarborgen.

Daarnaast bevordert samenhang de efficiëntie. Zijn er al regels in de hoofdstructuur die ook toepasbaar zijn op de nieuwe ontwikkeling? Dan kun je deze in de hoofdstructuur van toepassing laten zijn voor de nieuwe locatie. Alleen aanvullende regels hoeven dan opgenomen te worden in het transitiehoofdstuk.

Het verzorgen van de benodigde samenhang vraagt om een goede structuur, integrale samenwerking en voldoende capaciteit binnen gemeenten. Helaas zijn deze voorwaarden niet overal aanwezig.

De consequentie is dat gemeenten prioriteiten moeten stellen: niet alles kan tegelijk worden opgepakt. Gelukkig hoeft dat ook niet, zolang de prioriteiten weloverwogen gekozen worden.

Prioriteren met inzicht en overzicht

Omdat niet alles tegelijk kan, is het belangrijker om de juiste zaken in de juiste volgorde op te pakken. Dat begint met inzicht en overzicht: waar sta je nu, waar wil je heen en wat vraagt dat van je organisatie?

Dat overzicht ontstaat niet vanzelf. Het vraagt om een heldere diagnose langs vragen zoals:

• Is je ambitie- en transitiestrategie uitgewerkt en actueel?

• Zijn proces- en ontwerpkeuzes voldoende doorvertaald naar uitvoering?

• Welke onderdelen van het omgevingsplan verdienen nu prioriteit?

• Is de organisatie realistisch over wat haalbaar is, zowel ambtelijk als bestuurlijk?

Met dit inzicht kun je prioriteiten stellen die werken in jouw context. Verwacht je bijvoorbeeld woningbouwinitiatieven aan? Werk dan eerst de regels voor woningbouw, bijbehorende bouwwerken en het gebiedstype ‘wonen’ uit. Die investering betaalt zich dubbel terug: je gebruikt de regels direct in het transitiehoofdstuk én hergebruikt ze later voor het omgevingsplan, nieuwe stijl. Zo bouw je stap voor stap aan je plan, en faciliteer je ondertussen actuele initiatieven.

Benieuwd of wij jullie kunnen helpen met jullie eerste meesterzet? Onze experts denken graag met je mee.

Kleine acties. Grote impact.