Alles op een rijtje. Welstand voor beginners (ECLI:NL:RVS:2024:222)
Soms zijn er van die uitspraken van de Afdeling waar alles weer even op een rijtje wordt gezet. De uitspraak van 24 januari 2024 van de Afdeling is zo’n uitspraak. Het is geen zogenaamde ‘overzichtsuitspraak’ maar wel een uitspraak waar een aantal ‘basisbeginselen’ naar voren komen. Dit keer is het onderwerp ‘Welstand’.
Het college van de gemeente Schiermonnikoog weigert in 2019 een vergunning voor de bouw van een berging in de overtuin. Voor de geïnteresseerden: een overtuin is een tuin die door een weg of water gescheiden wordt van de woning. Het bouwplan voldeed aan Bouwbesluit en bestemmingsplan maar het college weigert de vergunning vanwege strijd met de redelijke eisen van welstand.
Welstand vs bestemmingsplan
Het bestemmingsplan vormt dus geen belemmering voor realisatie van de berging. De welstandcriteria belemmeren in beginsel niet de bouwmogelijkheden die het bestemmingsplan toestaat maar er is in de weigering een relatie gelegd met de omgeving en daarmee de ruimtelijke beleving van het gebied. De Afdeling verwijst naar eerdere jurisprudentie (ECLI:NL:RVS:2021:1099). De welstandscommissie toetst een bouwplan aan de hand van de criteria in de welstandsnota aan de redelijke eisen van welstand. Ze moet zich daarbij in beginsel houden aan de bouwmogelijkheden die het bestemmingsplan biedt. Naarmate het bestemmingsplan meer keuze laat tussen verschillende mogelijkheden om het bouwplan te realiseren, komt het college meer beoordelingsruimte toe om in het kader van de welstandbeoordeling een bouwplan in strijd met de redelijke eisen van welstand te achten. In dit geval oordeelt de Afdeling dat zich in dit geval een dergelijke situatie voordoet. Het college mocht het negatieve advies van de welstandscommissie aan de weigering ten grondslag leggen. Het welstandsadvies leidt niet tot een belemmering van de bouwmogelijkheden van het bestemmingsplan.
Afwijken van welstandsadvies.
Na het negatieve advies van de welstandscommissie ging het college over tot het weigeren van de aanvraag. Het college stelt hierbij dat zij niet zomaar van het advies kan afwijken en dat zij, als zij willen afwijken, daar een gelijkwaardig tegenadvies aan ten grondslag moet worden gelegd. De Afdeling volgt het college hier niet in. Wederom onder verwijzing naar eerdere jurisprudentie (ECLI:NL:RVS:2014:123) mag het college (ook) van het negatief welstandsoordeel afwijken op grond van overwegingen van algemeen belang, zoals economische of maatschappelijke belangen. Maar zij kan ook afwijken op grond van individuele omstandigheden van de aanvrager.
Omdat de aanvrager individuele omstandigheden aangaf om af te wijken van het negatieve welstandsadvies én het college deze niet meewoog, heeft het college daarom het besluit tot weigering onvoldoende zorgvuldig voorbereid en niet deugdelijk gemotiveerd. Het hoger beroep is daarmee gegrond en het college moet een nieuwe beslissing op bezwaar nemen.
Geen bouwwerk? Dat staat als een paal boven water (ECLI:NL:RVS:2024:246)
Het college van Haarlemmermeer wijst een verzoek af om handhavend op te treden tegen de aanwezigheid van een paal op de erfgrens tussen twee percelen. Voor de duidelijkheid het betreft een paal tussen twee woonboten. De paal is op de erfgrens geslagen ter voorkoming van aanvaringen. De vraag die voorligt is of de paal in strijd is met de bestemming “Water” en dan in het bijzonder de functieaanduiding “woonschepenligplaats”.
Verwijzend naar eerdere jurisprudentie (ECLI:NL:RVS:2011:BQ1841) stelt de Afdeling dat de juridische betekenis van een aanduiding op de verbeelding afhankelijk is van hetgeen hierover in de planregels is bepaald. Bij de uitleg kan dan gekeken worden naar de begripsbepaling, maar ook de doeleindenomschrijving, bouw- en gebruiksregels zijn doorslaggevend voor de juridische betekenis van de aanduiding. Hierbij moeten de planregels letterlijk worden uitgelegd. Wanneer een begripsomschrijving ontbreekt of onduidelijk is, kan het college zelf nadere uitleg geven. Het is aan de bestuursrechter, i.c. de Afdeling, om te beoordelen of deze uitleg redelijk is.
De Afdeling oordeelt allereerst dat de paal niet kan worden aangemerkt als een bouwwerk omdat de paal geen constructie van enige omvang is. De bouwregels zijn daarmee niet relevant. Op grond van de planregels zijn bij een woonschepenligplaats verhardingen, groen en nutsvoorzieningen toegestaan. In de begripsbepalingen wordt een ligplaats voor woonschepen gedefinieerd als ‘een gedeelte van openbaar water dat bestemd is voor een woonschip met bijbehorende voorzieningen zoals steigers en meerpalen’. Verder oordeelt de Afdeling dat de paal een grenspaal betreft. De paal is bedoeld om de erfgrens aan te geven. Hiermee staat vast dat het geen verharding, groen- of nutsvoorziening betreft. De vraag die resteert is of de grenspaal past binnen de definitie van woonschepenligplaats. Het college heeft beargumenteerd dat de grenspaal een erfscheiding betreft zoals deze ook gebruikelijk is bij woningen. De Afdeling oordeelt dat het college in de procedure echter nooit aannemelijk heeft gemaakt dat het realiseren van grenspalen tussen ligplaatsen zodanig gebruikelijk is dat dergelijke palen op een lijn kunnen worden gesteld met een hek of andere afscheiding op de perceelsgrens bij een woning. Hiermee is er dus sprake van een overtreding en kon het college, zoals de rechtbank reeds eerder oordeelde, het handhavingsverzoek niet afwijzen.
Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en actualiteiten in het omgevingsrecht? Ruimtemeesters houdt wekelijks de laatste jurisprudentie bij. Volg ons op LinkedIn of schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief om niets te missen!
Hulp of advies nodig? Onze experts zijn er om te helpen! Neem contact met ons op.
Klaar voor een nieuwe uitdaging? Bekijk de openstaande juridische vacatures:
– Ondernemende Jurist
– Ervaren Jurist Omgevingsrecht
– Ervaren Jurist Handhaving
– Junior Jurist
– Juridisch Adviseur Omgevingsrecht
