Jurisprudentie Omgevingsrecht
Het evenredigheidsbeginsel na Harderwijk (ECLI:NL:RVS:2022:285)
Deze week stond in het teken van de lang verwachte uitspraak van de Afdeling over het evenredigheidsbeginsel (3:4 Awb). Wat zou de uitspraak van de grote kamer van de Afdeling zijn over een sluiting van een woning door de burgemeester van de gemeente Harderwijk nadat zij (en wij allemaal) het advies van de staatsraden advocaat-generaal Widdershoven en Wattel hadden gelezen? Resultaat: de burgemeester van Harderwijk moet een nieuwe beslissing op bezwaar nemen. Maar wat betekent deze uitspraak nu voor de dagelijkse praktijk?
Vooraf wisten we eigenlijk al dat het standaard verwijzen naar beleidsregels in besluiten – voor zover het ooit kon – niet meer kan. Het bestuursorgaan dient in ieder individueel geval een afweging te maken. Maar hoe toetst de bestuursrechter deze afweging? In de uitspraak wordt duidelijk dat daar geen standaardantwoord op te geven is. De mate waarin de bestuursrechter toetst, ligt op een glijdende schaal tussen volledig en terughoudend toetsen. De mate van toetsing is afhankelijk van de mate van beleidsruimte die het bestuursorgaan heeft en de mate waarin de belangen van de betrokken burgers worden geraakt.
Voor hoe deze belangen in een besluit gewogen moeten worden, sluit de Afdeling aan bij de Unierechtelijke evenredigheidstoets. Zoals de bestuursrechter toetst, moet een bestuursorgaan ook in zijn besluit de belangen overwegen. Concreet betekent dit dat het bestuursorgaan in zijn besluiten de volgende vragen moet beantwoorden:
- Is het besluit geschikt om het doel te bereiken?
- Is het besluit noodzakelijk; of kan met een minder vergaande maatregel worden volstaan?
- Is het besluit evenwichtig?
Kortom: is het, gezien de omstandigheden van het concrete geval, mogelijk om met een minder vergaande maatregel, met minder impact voor de geadresseerde van het besluit, hetzelfde doel te bereiken? Om een voorbeeld te noemen: kun je met een minder ingrijpende last onder dwangsom hetzelfde bereiken als met een woningsluiting? Per geval zal er een afweging gemaakt moeten worden wat de beste maatregel is gezien de omstandigheden van het geval en de belangen van het bij het besluit betrokken individu.
De uitspraak heeft in beginsel invloed op alle in hoofdstuk 5 van de Awb genoemde sancties. Maar niet valt in te zien dat deze nadere interpretatie van artikel 3:4 Awb ook niet bij andere besluiten toegepast moet worden. De Afdeling geeft in haar uitspraak zelfs een soort van ‘cliffhanger’ voor besluiten waarin het bestuursorgaan een gebonden bevoegdheid heeft. Dus voor besluiten waarvoor in de wet al een afweging is gemaakt. Het is daarom wachten op de volgende uitspraak waarbij de Afdeling daarop ingaat. Bestuursrecht in beweging!
Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en actualiteiten in het omgevingsrecht? Ruimtemeesters houdt wekelijks de laatste jurisprudentie bij. Volg ons op LinkedIn of schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief om niets te missen!
Hulp of advies nodig? Onze experts zijn er om te helpen! Neem contact met ons op.
Klaar voor een nieuwe uitdaging? Bekijk onze juridische vacatures:
