Naar verwachting treedt op 1 januari 2023 de Omgevingswet in werking. Daarna hebben gemeenten nog tijd om de Omgevingswet te implementeren, doordat bijvoorbeeld het omgevingsplan pas eind 2029 af hoeft te zijn. 2029 lijkt nog ver weg en is voor veel gemeenten mogelijk een reden om nu nog niks met het omgevingsplan te doen. Echter adviseert de VNG gemeenten om nu al wel te gaan oefenen met het omgevingsplan. De VNG faciliteert daarom werkplaatsen omgevingsplan waar gemeenten in samenwerking met hun softwareleverancier, de VNG en eventueel een adviesbureau oefenen met het omgevingsplan. Dit doen ze door een zelfgekozen casus uit te werken in een periode van drie tot vier maanden. De casussen kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het opstellen van een casco (raamwerk) voor het omgevingsplan of een gebiedsgerichte wijziging van het omgevingsplan. Sinds oktober 2021 ben ik betrokken als coach bij deze werkplaatsen en in deze blog sta ik stil bij mijn eerste ervaringen en waarom het zinvol is om alvast te oefenen met het omgevingsplan.
Ervaringen met de werkplaatsen omgevingsplan
De afgelopen periode heb ik een aantal gemeenten, van groot tot klein, begeleid tijdens een werkplaats omgevingsplan. Opvallend was dat het vertrekpunt van de werkplaats voor iedere gemeente verschillend is. Sommige gemeenten zijn zelf al aan de slag gegaan met het opstellen van een casco voor het omgevingsplan. Deze gemeenten gebruiken de werkplaats om gezamenlijk te oefenen in hun plansoftware en om te toetsen of het gekozen casco juridisch goed in elkaar steekt. Anderzijds zijn er gemeenten die nog niet hebben nagedacht over een casco. Zij gaan in de werkplaats vaak aan de slag met het opgestelde VNG-casco. In deze werkplaatsen wordt er stilgestaan hoe het VNG-casco is opgesteld en hoe je ermee kunt werken.
Daarnaast gebruikt de ene gemeente de werkplaats puur om te oefenen met de inhoud van het omgevingsplan, de plansoftware en het annoteren terwijl andere gemeenten de werkplaats benutten om zich voor te bereiden op het uiteindelijke omgevingsplan.
3 redenen waarom het zinvol is om te oefenen met het opstellen van het omgevingsplan
Op basis van mijn eerste ervaringen als coach bij de werkplaatsen omgevingsplan kan ik concluderen dat het echt een meerwaarde heeft om nu al te gaan oefenen met het omgevingsplan. Hieronder de drie belangrijkste redenen:
- Om de nieuwe denkwijze van het omgevingsplan te begrijpen en toe te passen is tijd nodig. De werkplaatsen laten bijvoorbeeld zien dat het lastig is om los te komen van het bestemmingsplan denken. Het is daarom goed om nu al tijd te investeren in het oefenen met de nieuwe denkwijze van het omgevingsplan.
- Bij het opstellen van het omgevingsplan is de samenwerking tussen verschillende experts, zoals een jurist en een geo-specialist, belangrijk. In veel gemeenten werken deze experts op dit moment relatief weinig samen. Om tot een goed omgevingsplan te komen is het daarom verstandig om alvast te oefenen met het samenwerkingsproces.
- Als gemeente is het belangrijk om een bepaald niveau van kennis over het omgevingsplan te hebben. Veel gemeenten huren namelijk adviesbureaus in om het omgevingsplan op te stellen. Om een goede opdrachtgever te kunnen zijn moet je als gemeente wel een idee hebben over hoe het omgevingsplan eruit moet komen te zien.
Tot slot wil ik nog meegeven dat een goed casco de basis is van het omgevingsplan. Gesprekken met collega’s over het casco zijn daarom ontzettend belangrijk. Tot eind 2029 zijn er nog veel stappen te nemen. Wil je goed voorbereid zijn op de start van de Omgevingswet, dan kan ik je helpen met het opstellen van een transitieplan. Met een transitieplan krijg je meer grip op het omgevingsplan. Neem direct contact op voor het bespreken van de mogelijkheden.
