Het internet staat er vol mee: gemeenten, waterschappen en provincies oefenen met de Omgevingswet en er is nog ongeveer 9 maanden de tijd om te oefenen voordat de wet inwerking treedt. Waar gemeenten tegen capaciteitsproblemen aanlopen, het DSO-LV en de lokale software nog stappen te maken hebben, weet je als gemiddelde ambtenaar niet meer waar je moet beginnen. Zeker niet naast de drukte van je reguliere werkzaamheden. Eén van de hoofdlijnen van de verandering die de Omgevingswet met zich meebrengt is dat het een verandering zou zijn van 20% in het systeem en 80% gedrag. Dit is een verdeling waar je in praktijk nu nog weinig van merkt. Waarom wordt er bij het oefenen met de wet zoveel nadruk gelegd op het oefenen met het systeem, als het gedrag in theorie vier keer belangrijker is? Ben jij, samen met je samenwerkingspartners, straks op 1 juli 2022 wel klaar voor je nieuwe rol als ambtenaar?
Denken vanuit mogelijkheden, meer samenwerking en integraal werken
Anders werken en samenwerking met andere overheden is onder de Omgevingswet een noodzaak, gezien de complexiteit van de (grensoverschrijdende) opgaven die overheden samen met hun ketenpartners en omgeving moeten aangaan. Dit samenwerken vraagt ook een gedegen voorbereiding en het oefenen hiermee is al wel vertegenwoordigd. Zo wordt er in de regio Utrecht gewerkt aan voorbeeld-samenwerkingsafspraken tussen de verschillende bestuurslagen en zijn er genoeg andere voorbeelden van interbestuurlijke werkplaatsen.
De rolverandering die gevraagd wordt van de ambtenaar is om van een ‘nee, tenzij-houding’ naar een ‘ja, mits-houding’ te gaan. Het meer vanuit mogelijkheden voor initiatieven denken zal voor een doorgewinterde casemanager of vergunningverlener niet in een week gedaan zijn. Rondom de cultuurverandering zijn verschillende cursussen te vinden en er wordt in programma’s binnen gemeenten al wel aandacht aan besteed.
Daarnaast wordt integraal werken de norm, maar hoe doe je dit? Er worden enkele handvaten gegeven voor het maken van de verandering binnen de organisatie, zoals bijvoorbeeld voor het proces van de omgevingstafel. Zo kan er, met het Zaans model voor ogen, in een regio geoefend worden met de omgevingstafel, maar moet het model nog wel naar eigen hand gezet worden. De grote vraag blijft hoe je dit als bevoegd gezag in moet richten en een goede dienstverlening kan geven aan je inwoners tegen een achtergrond van capaciteitstekorten.
Help gemeenten met de verandering in gedrag
De focus van het landelijke oefenen ligt momenteel duidelijk op het werkend krijgen van, en het aansluiten op het digitaal stelsel. Dit is op zich logisch, aangezien dit vanaf 1 juli 2022 gebruikt moet worden voor o.a. het ontvangen van aanvragen en meldingen. Toch lijkt het mij een goede zaak om meer aandacht te schenken aan de andere zaken waar gemeenten tegenaan lopen, zij moeten er immers mee aan de slag. En hier is de verandering (en de vragen hierbij) in houding en gedrag er zeker een van. Er is na de inwerkingtreding van de wet gelukkig nog een flinke overgangsfase die gemeenten, waterschappen, de provincies en het Rijk kunnen gebruiken om ook meer aandacht te geven aan houding en gedrag.
Ons advies: begin klein en bouw eens een bestaand bouwoverleg om naar een omgevingstafel en ga aan de slag met de vragen die dat oproept.
Praktische ondersteuning nodig bij deze gedragsverandering? Wij helpen u graag, kijk bijvoorbeeld op onze pagina Cursussen & Trainingen Omgevingswet of neem contact met ons op.
