Luchtkwaliteit en Corona: gemeenten kom in actie!

Inleiding

Sinds de coronarisis is er hernieuwde aandacht voor luchtkwaliteit.  Verschillende onderzoeken suggereren al vanaf het begin een verband tussen slechte luchtkwaliteit en Covid-19.  Met name in landelijk gebied met veel veehouderij zijn er zorgen. In het begin van de pandemie verschenen onderzoeken waarbij te zien is dat gebieden in Brabant met veel intensieve veehouderij en hoge fijnstof concentraties overeenkomen met de gebieden met veel corona. Deze gebieden kampen met een collectief Q-koorts trauma en veel mensen zijn bang dat ook corona via grote afstanden in de lucht kan worden overgedragen. Recent kwam de Universiteit van Birmingham met een onderzoek waarin het verband tussen luchtkwaliteit en corona in Nederland nog sterker wordt aangetoond. Wat wordt er precies aangetoond in dit onderzoek? Wat betekent dit? En wat kunnen gemeenten nu al doen?

Onderzoek Birmingham

De onderzoekers in Birmingham hebben de relatie tussen Covid-19 en de mate van luchtkwaliteit onderzocht. Ze hebben met name gekeken naar de invloed van middelgrote fractie van fijnstof, PM2,5, die zowel op het platteland als in de stad voorkomt. Ze zijn nauwgezet te werk gegaan: ze hebben met veel factoren die de Covid-19 cijfers kunnen beïnvloeden, rekening gehouden. Er zijn 20 zogenaamde confounders beschouwd: factoren zoals leeftijd, opleiding, inkomen, aantal rokers, maar ook aan het vieren van carnaval en de nabijheid van de Belgische en Duitse grens. Als er bijvoorbeeld in een gemeente veel carnaval is gevierd, is daarvoor gecorrigeerd en wordt daarmee als oorzaak uitgesloten. Het onderzoek is door collega’s gecontroleerd, in tegenstelling tot eerdere vergelijkbare onderzoeken.

De conclusie is dat het aantal gevallen, het aantal ziekenhuisopnames en het aantal doden door Covid-19 toeneemt naarmate er meer fijnstof in de lucht zit. Dat verband is zelfs per microgram PM2,5/m3 berekend. De wetenschappers vonden dat een toename van 1 microgram fijnstof PM2,5/m3, statistisch leidt tot 7 à 11% meer besmettingen, 8,7 à 13% meer ziekenhuisopnames, en 13 à 21 procent meer doden door Covid-19.

Om een idee te krijgen hoeveel fijnstof er in de lucht zit in Nederland: de variatie is tussen 8 microgram per kubieke meter in Noord-Nederland tot ongeveer 13-14 microgram in de Gelderse Vallei, Oost-Brabant en Noord-Limburg (2017). In de grote steden en rond IJmijden zijn er een aantal pieken van rond de 15 ug/m3 PM2,5.

Wat betekent dit onderzoek?

Het sterke aan het onderzoek in Birmingham is dat het zeer uitgebreid is, er erg veel confounders zijn meegenomen, en het door collega wetenschappers is gereviewed. Echter, er is alleen een samenhangend verband gevonden en geen oorzakelijk verband. We weten dus niet of er daadwerkelijk een oorzaak-gevolg relatie te leggen is tussen Covid-19 en luchtvervuiling, en hoe die relatie precies in elkaar steekt. Daarbij is het zo dat de fijnstof concentraties in andere delen van Nederland, zoals bijv. de Gelderse Vallei ook relatief hoog zijn en de link met corona daar minder goed te leggen is. Ook vallen de Nederlandse concentraties in het niet bij de fijnstof concentraties in gebieden in Zuidoost-Azië, waar het aantal gevallen nog lijkt mee te vallen. Ondanks dat dit onderzoek zekerheid lijkt te bieden, is meer onderzoek is gewenst voor de precieze duiding, naar met name het oorzakelijke verband.

Het RIVM is in de verkennende fase voor onderzoek naar de relatie tussen Covid-19 en luchtkwaliteit, Zij hebben echter aangegeven dat dit onderzoek veel tijd gaat kosten, mogelijk jaren. Er zal op korte termijn geen uitsluitsel komen.

Wat kan de gemeente doen?

Of er nu een eenduidig, sterk oorzakelijk verband tussen luchtkwaliteit en corona wordt gevonden of niet, dat is niet echt relevant. We weten al jaren dat de luchtkwaliteit in Nederland op veel plekken onder de maat is, en zorgt voor 11.000 doden per jaar. Dat is een levensduurverlies van gemiddeld ongeveer 1 jaar, die langs drukke wegen op kan lopen tot 1,5 à 2 jaar.

Gemeenten kunnen hier op korte termijn al mee aan de slag. Door bijvoorbeeld het Schone Lucht akkoord te ondertekenen. Daarin kunnen gemeenten middels voorgestelde maatregelen uit het akkoord de luchtkwaliteit te verbeteren. Dan kun je denken aan beleid voor houtkachels, maar ook voor schone mobiliteit en maatregelen om de uitstoot van de intensieve veehouderij te verminderen. Sommige provincies zoals de Provincie Brabant stellen hiervoor ook middelen ter beschikking.

Op de middellange termijn kunnen gemeenten een gezonde luchtkwaliteit verankeren in de Omgevingswet. Dat kan door gezonde ambities te formuleren die verder gaan dan de huidige wettelijke luchtkwaliteitsnormen, met name voor mobiliteit en intensieve veehouderij. In het Omgevingsplan kunnen de ambities worden vastgelegd middels gebods- en verbodsregels, maar ook door bepaalde Omgevingswaarden vast te stellen. Daarnaast kunnen gemeenten met veel opgaven of ambities een apart programma gezondheid opstellen. Via deze wegen kunnen we de hernieuwde aandacht voor luchtkwaliteit ook daadwerkelijk omzetten in acties en zorgen voor gezonde toekomst voor onze inwoners.

Heeft u vragen over een gezonde leefomgeving, neem dan contact op.

Gepubliceerd op jul 21, 2020 en geschreven door:
Ruimtemeesters

Ruimtemeesters

Blijf op de hoogte en schrijf je in voor de nieuwsbrief

Nieuwsbriefinschrijving