Wie er mee te maken heeft, kent het vast wel: mantelzorgwoningen. Een zelfstandige woning voor een naaste of jezelf op het terrein van je eigen woning. In het bouwbesluit van 2012 is geregeld dat er geen vergunning nodig is voor een mantelzorgwoning (Welke regels gelden er voor de bouw van een mantelzorgwoning? | Rijksoverheid.nl) bij je huis. Je moet dan wel een verklaring omtrent zorg hebben van de huisarts. Het aantal mensen dat mantelzorg verleend is enorm, en zal met de vergrijzing alleen maar blijven stijgen. Maar wat als iemand in de situatie zit waarbij er nóg geen zorgindicatie is, maar je wel alvast bij je naasten wilt wonen?
Pré-mantelzorg en ruimtelijke ordening
Nu het bejaardentehuis met uitsterven wordt bedreigd, moeten andere oplossingen gevonden worden om ouderen waardig oud te laten worden. Voor sommigen is het prettig om dichtbij hun kinderen en/of naasten te gaan wonen. Ook als nog niet in directe vorm sprake is van het verlenen van mantelzorg. Op die manier is men voorbereid op het moment dat mantelzorg daadwerkelijk nodig is. Dat wordt in beleidstermen “pré-mantelzorg” genoemd. Sociaal gezien een wenselijke manier om voor een naaste te kunnen zorgen, maar voor ruimtelijke ordenaars (soms) een schrikbeeld. Een erf is over het algemeen bestemd voor het bewonen van één huishouden in een woning. Een pré-mantelzorgwoning is daarmee altijd in strijd met het bestemmingsplan.
Voorwaarden pré-mantelzorgwoning
Steeds meer gemeenten kiezen er voor om beleid op te stellen voor pré-mantelzorgwoningen, simpelweg omdat hier behoefte aan is. Dankzij het beleid kan er medewerking verleend worden aan een prémantelzorgwoning middels een omgevingsvergunning. Vaak zitten daar bepaalde voorwaarden aan. Denk hierbij aan het bereikt hebben van de AOW-leeftijd, de mantelzorgwoning heeft een maximale oppervlakte en inhoud, er moet sprake zijn van een sociale relatie tussen verlener en ontvanger en er moet een redelijke verwachting zijn dat er binnen tien jaar mantelzorg gaat plaatsvinden. Voldoende reden om die vergunning te verlenen, toch?
Een volgebouwd (buiten)gebied?
Er zijn daarbij zoals altijd ook wel een aantal uitdagingen te overwinnen. Regelmatig ontvangen we bij gemeenten ruimtelijke initiatieven van personen die graag samen met anderen op een erf willen wonen. Denk hierbij aan woningsplitsing of een tweede woning op het erf. Vooral in het buitengebied speelt dit een rol: juist de plek waar behoud van de ruimtelijke waarden van belang zijn. Vaak wordt dit door gemeenten als onwenselijk gezien, omdat daarmee het (buiten)gebied steeds voller kan worden gebouwd.
Uit de praktijk blijkt dat de mantelzorgunits als hinderlijk kunnen worden ervaren door buren en tot verrommeling kunnen leiden. De gemeente moet in geval van deze tijdelijke mantelzorgwoningen controleren of deze wel worden verwijderd na afloop van de mantelzorgrelatie en zo nodig handhavend optreden. Vooral bij de pré-mantelzorgunits is handhaving een uitdaging, want pré-mantelzorg is moeilijker te objectiveren.
Aan de slag met beleid voor pré-mantelzorg
Als er in een gemeente beleid is voor pré-mantelzorg kan met de ‘ja, mits’-gedachte in het vizier Voorbereiding Omgevingsloket op de Omgevingswet | Ruimtemeesters een vergunning worden verleend voor een pré-mantelzorgwoning. Denk als gemeente bij het maken van beleid voor pré-mantelzorg goed na over de voorwaarden die je wilt stellen, welke objectcriteria daarbij horen en op welke wijze jullie gaan handhaven. Op die manier faciliteer je een groeiende behoefte die leeft.
Volg ons op LinkedIn of schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief om niets te missen!
Hulp of advies nodig? Onze experts zijn er om te helpen! Neem contact met ons op.
