Door de gronden te gebruiken in strijd met het bestemmingsplan overtreedt u artikel 2.1 lid 1 onder c van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.
Jarenlang gebruikten wij deze zin met z’n allen in handhavingsland. Niet langer! Sinds 1 januari 2024 is het (oude) fundament onder onze strijdig-gebruik-handhavingsbesluiten vervangen door een nieuw fundament. Over de stevigheid van dat fundament doe ik in deze blog geen uitspraken. Wat ik in deze blog wel bespreek is het handhaven op strijdig gebruik van gronden onder de Omgevingswet.
In deze blog ga ik aan de hand van een aantal vragen zo kernachtig mogelijk in op de nieuwe wettelijke basis, de systematiek hierachter en leg ik uit hoe je dit duidelijk kan verwoorden in een handhavingsbesluit.
Wat is de wettelijke grondslag?
Artikel 5.1 lid 1 onder a van de Omgevingswet zegt dat het verboden is om een omgevingsplanactiviteit uit te voeren zonder een omgevingsvergunning.
Wat is een omgevingsplanactiviteit?
Voor de definitie van een omgevingsplanactiviteit kijken we naar de begripsbepaling in de wet. Artikel 1.1 lid 1 van de Omgevingswet zegt ons dat we de begrippen kunnen vinden in de bijlage van de wet. In deze bijlage vinden we het volgende terug.
- omgevingsplanactiviteit: activiteit, inhoudende:
- een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het is verboden deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die niet in strijd is met het omgevingsplan,
- een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het is verboden deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die in strijd is met het omgevingsplan, of
- een andere activiteit die in strijd is met het omgevingsplan;
Voor handhaving kan het dus gaan om:
- een activiteit waarvan het omgevingsplan zegt dat er een omgevingsvergunning nodig is, de activiteit voldoet aan de voorwaarden, (maar er op dat moment nog geen omgevingsvergunning is verleend,)
- een activiteit waarvan het omgevingsplan zegt dat er een omgevingsvergunning nodig is, maar de activiteit voldoet niet aan die voorwaarden (en er is geen omgevingsvergunning verleend),
- een activiteit die in strijd is met het omgevingsplan (en er geen omgevingsvergunning is verleend).
Hoe verhoudt zich dat tot het tijdelijk omgevingsplan?
De Omgevingswet gaat uit van één omgevingsplan voor elke gemeente. Waar er voorheen een wirwar van bestemmingsplannen was, wordt dit nu duidelijk en overzichtelijk. Het is de bedoeling dat we uiteindelijk naar deze situatie gaan. Per 1 januari 2024 kreeg elke gemeente een tijdelijk omgevingsplan. Dit tijdelijke omgevingsplan bestaat uit alle bestaande bestemmingsplannen en de bruidsschat.
De meeste gemeenten zijn nog niet toegekomen aan het wijzigen van hun tijdelijk omgevingsplan. De specifieke uitdagingen van handhaven op basis van een tijdelijk omgevingsplan bespreken we in een volgende blog.
Hoe leg je begrijpelijk uit dat iemand in strijd met het (tijdelijk) omgevingsplan handelt?
Wanneer iets begrijpelijk is verschilt natuurlijk enorm per persoon. Bij het schrijven van een last moet het streven in ieder geval zijn dit zo duidelijk mogelijk voor de overtreder op te schrijven. Hoe vertellen we begrijpelijk dat iemand artikel 5.1 van de Omgevingswet overtreedt doordat hij een omgevingsplanactiviteit uitvoert zonder omgevingsvergunning doordat hij in strijd handelt met het tijdelijk omgevingsplan, dat nu nog bestaat uit de oude bestemmingsplannen en dat in bestemmingsplan X staat dat de locatie is bestemd voor ‘Wonen’ en dat hij dus geen bedrijfsactiviteiten mag uitvoeren? Suggesties ontvang ik graag. Tot nu toe ben ik tot het volgende gekomen:
Het omgevingsplan van onze gemeente beschrijft welke activiteiten op een locatie zijn toegestaan. Voor nu bestaat het omgevingsplan van de gemeente uit een tijdelijk omgevingsplan. In dit tijdelijke omgevingsplan zijn alle bestemmingsplannen opgenomen die op 31 december 2023 golden. In de Omgevingswet staat dat een omgevingsvergunning nodig is voor het uitvoeren van een activiteit die niet is toegestaan op basis van het omgevingsplan. In het omgevingsplan staat in artikel X.X van het bestemmingsplan Y dat de locatie is bestemd voor ‘wonen’. De activiteit die u uitvoert is niet toegestaan op basis van het omgevingsplan. U heeft voor deze activiteit ook geen omgevingsvergunning. Hierdoor overtreedt u artikel 5.1 lid 1 onder a van de Omgevingswet.
Of de korte variant:
In het omgevingsplan staat in artikel X.X van het bestemmingsplan Y dat de locatie is bestemd voor ‘wonen’. De activiteit die u uitvoert is niet toegestaan op basis van het omgevingsplan. U heeft voor deze activiteit ook geen omgevingsvergunning. Hierdoor overtreedt u artikel 5.1 lid 1 onder a van de Omgevingswet.
Wat concluderen we hieruit?
De systematiek om aan te schrijven op strijdig gebruik blijft hetzelfde als onder de Wabo. Bij het vaststellen van een definitief omgevingsplan doen we er goed aan om een duidelijk onderscheid te maken tussen gebruik in overeenstemming met het omgevingsplan en gebruik dat in strijd is met het omgevingsplan.
Wil u meer weten over de wet, de gevolgen voor uw gemeente of hulp bij implementatie en doorvertaling, neem dan vrijblijvend contact met ons op.
Mail of bel ons: welkom@ruimtemeesters.nl of 088 4002800.
